در بعضی از صنایع که 40 تا 60 درصد انرژی در بویلرها برای تولید بخار بکار میرود، استفادة بهینه و تعمیرات منظم دیگ بخار صرفه جوئی انرژی قابل توجهی را به دنبال خواهد داشت. بعنوان مثال، اگر برنامه تعمیرات مؤثری وجود نداشته باشد، تقریباً 15 تا 20 درصد تله های بخار بدرستی کار نخواهند کرد.
یکی دیگر از محل های تلف شدن انرژی، نشتیهای بخار است که 3 تا 5 درصد بخار تولیدی خواهد بود. خرابی و از بین رفتن عایقها میتواند موجب 5 تا 10 درصد تلفات بخار بشود. خصوصاً وقتی که بر اثر نشتی بخار عایقها خیس شده و اثر خود را از دست بدهند. تمیز نبودن توربین و
مبدلهای حرارتی نیز میتواند تا 25 درصد از انرژی حرارتی بخار را تلف نماید.
در این اینجا، همان موضوع در ارتباط با خوردگی تله های بخار مطرح میشود که یک مشکل خاص در
سیستمهای بخار است. صرفنظر از استفاده بخار در تعداد زیادی از فرآیندهای صنعتی و تولید الکتریسیته، بخار همچنین برای گرداندن پمپها، کمپرسورها و جلوگیری از یخزدگی تجهیزات در زمستان به کار میرود. بهره برداری از سیستمهای بخار بسیار پیچیده است، چون تولید، توزیع، بازیافت و کاربرد آن در چند مرحله مختلف انجام میپذیرد.
پنج قاعده کلی وجود دارد که به منظور به حداکثر رسیدن کارآیی تولید بخار باید رعایت شود. این قواعد عبارتند از:
1 - از دیدگاه ترمودینامیکی و اقتصادی همواره بایستی بخار را در بالاترین فشار و درجه حرارت ممکن تولید کنید
2 - همواره بخار را در فرآیند با پائینترین فشار و درجه حرارت ممکن مصرف کنید.
3- در دیگهای بخار سوختی، بخار را فقط به اندازه نیاز مصرف کننده نهائی تولید کنید.
. 4- برای تقلیل فشار بخار از بهینهترین تجهیزات ممکن استفاده کنید
5 - همواره بیشترین بخار ممکن را از سیستمهای بازیافت حرارت به دست آورید. طراحی مناسب سیستم بخار به میزان قابل ملاحظهای در افزایش کارآیی سیستم مؤثر میباشد. طراحی ضعیف سیستم تله های بخار یکی از نکاتی است که سبب عملکرد نامناسب یا از کار افتادن کامل سیستم میشود
یهره وری انرژی در دیگهای بخار سیستمهای پایش بخار ( مثلاً سیستم نشان دهنده درجه حرارت بخار در لولههای فرآیند) بارها باز و بسته میشوند که اغلب نیز به جهت رفع یک مشکل کوچک همچون تعمیر یا تعویض تله بخاری که کار نمیکند، میباشد. بسیاری از نشتیها، مسدود شدن مسیر و خراب شدن تجهیزات، نتیجة طراحی نامناسب میباشد.
با طراحی مناسب سیستم عایقکاری و تعمیرات خوب میتوان از تلفات حرارتی جلوگیری نمود. چون در سیستمهای بخار بخشهای زیادی وجود دارند که ممکن است دچار مشکل شوند، لذا تفکیک این مشکلات و دسته بندی آنها در گروههای مشترک، کمک خوبی به بهره برداری مناسب خواهد نمود
-دستورالعمل عمومی بهره برداری
1 .با بکارگیری روشهای تجزیه و تحلیل فرآیند و تکنیکهای پیشرفته کنترل میتوان مصرف انرژی مجموعه را به حداقل رسانید. بسیاری از سیستمهای بخار از پیشگرمکنها برای گرم کردن آب تغذیه استفاده میکنند. بهرهبرداری بهینه از پیش گرمکنها صرفهجوئی انرژی به دنبال خواهد داشت. تنظیم کنترلهای سیستم باید با دیدگاه صرفهجوئی انرژی انجام گیرد
. 2 .استفاده از سیستمهای نامناسب خلاء باعث افزایش مصرف بخار خواهد شد و هرگونه نشتی موجود باید تعمیر و بر طرف شود
. 3 .کلیه بخشهای سیستم باید دارای چک لیست و دستورالعمل استاندارد بهره برداری باشند و بر اساس این دستورالعمل و چک لیست باید تله های بخار و تجهیزات پایش اضافی از مسیر و مدار خارج شوند، چون هر یک از آنها مقداری بخار مصرف میکنند.
4. تنظیمات میزان و راهنمای مصرف بخار در تمامی تجهیزات و برای همة بخشهای اصلی باید تهیه شود و این تنظیمات بایستی بطور منظم با توجه به تغییرات فرآیندی مورد بازنگری قرار گیرد تا بخار اضافی وارد سیستم نشده و مصرف بخار متناسب با بار سیستم باشد. ( منحنی بار – بخار )
5- هر مولد بخار را باید بر اساس مشخصات فنی و ضرایب کارآیی مربوط به خود بکار گرفت. به این ترتیب در زمانهایی که تقاضای مصرف بخار زیاد است، در ابتدا دیگهای بخار با کارآیی بیشتری تحت بار قرار میگیرند و مصرف انرژی به حداقل خواهد رسید. همچنین در جاهایی که امکان انتخاب و جابجایی دیگهای بخار وجود دارد، ابتدا باید از دیگهای کارآتر استفاده نمود
- سیستمهای بخار باید بطور مداوم و منظم مورد بازرسی قرار گیرد تا خطوط لوله بخاری که به ندرت مورد استفاده قرار میگیرد و امکان حذف آنها وجود دارد، از مسیر بخار حذف گردد. تنظیمات سیستم باید بر اساس احتیاجات و نیاز فرآیند انجام پذیرد. اگر این تنظیمات اتوماتیک نیستند، دستورالعملهای مربوطه باید کاملاً شفاف و روشن باشند تا کاربران بسادگی از عهده تنظیم سیستم برآیند.
- .سیستمهای پایش بخار باید بطور مطلق به حداقل تعداد لازم برسد، چون هر چه تعداد این تجهیزات بیشتر باشد، موجب کاهش کارآیی سیستم خواهد شد و بخشی از بخار را به مصرف میرساند. حتی میتوان به فکر سیستمهای جایگزین همچون سیستمهای پایش از راه دور الکتریکی بود. البته لازم است تا هزینههای مربوطه نیز مورد محاسبه قرار گیرد.
- .سیستمهای توزیع بخار و بخار کندانس باید بگونهای طراحی شود که خوردگی در لولهها به حداقل رسیده و سیستم پالایش بتواند بطور مناسب و کارآ عمل کند. در فصل 2) اصلاح آب)، اطلاعات بیشتری در این مورد وجود دارد0
- بهرهوری انرژی در دیگهای بخار .سیستمهای بخار باید به نشانگرهای میزان بخار مجهز باشند تا بتوان تعادل بخار تولیدی و مصرفی در بخشهای مختلف فرآیند را مورد محاسبه قرار داد.
