منابع مستعمل یکی از پرعیار ترین منابع برای استحصال فلزات گرانبهامی باشد به طوری که میزان برخی فلزات ارزشمند در آن ها دها برابر نمونه های معدنی آن میباشد از طرفی تهیه و استخراج آن هزینه کمتری نسبت به منابع معدنی دارد به طور کلی این منابع را میتوان به ۴دسته اصلی تقسیم بندی کرد.
- ضایعات الکترونیکی و الکتریکی
- کاتالیست های خودرو
- کاتالیست های پتروشیمی
- فیلم رادیولوژی/پسابها
ضایعات الکترونیکی
ضایعات الکترونیکی به تجهیزات مصرف شده که به پایان عمر مفید خود نزدیک میشوند شامل:رایانه ها ,تلویزیون ها و به طور کل صوت و تصویر و ….. گفته میشود بسیاری از این محصولات را می توان دوباره استفاده کرد و یا بازسازی و در آخر بازیافت کرد.
به طور کلی پسماند های الکترونیکی حاوی مقادیر زیادی طلا نقره ,پالادیوم و پلاتین میباشد از آنجا که طلا یک رسانای جریان الکتریکی قوی میباشد و ماندگاری بالایی در مقابل پوسیدگی و خراب شدن دارد میزان آن در پسماند های الکترونیکی متفاومت میباشد به طور کلی میتوان به ۷۰ تا ۱۰۰۰گرم طلا و ۵۰۰ تا ۲۰۰۰گرم نقره مثال زد.
بازیافت این پسماند دارای پیچیده گی خاصی میباشد به طوری که فرآیند باید به صورت اصولی انجام شود و با حفظ اصول محیط زیست چرا که در غیر این صورت اثرات زیانباری برای کاربرو محیط زیست خواهد داشت.
حجم فلزات گرانبها نسبت به فلزات پایه(مس,آلومینیوم,آهن و استیل,نیکل و…) به قدری پایین است که نمیتوان با یک روش و به صورت انتخابی به فلزات گرانبها دست پیدا کرد. در استحصال فلزات گرانبها از این منبع با ارزش میتوان از ترکیبی از روش های پیرومتالورژی(ذوب) هیدرومتالورژی(شیمیایی) مکانیکی/فیزیکی استفاده کرد.
کاتالیست های مستعمل خودرو-کاتالیست های پتروشیمی
عناصر گروه پلاتین(PGMs) شامل پلاتین,پالادیوم,رودیوم,روتنیوم,ایریدیوم,اسمیوم میباشد
این عناصر نسبت به سایر عناصر بسیار فعال تر و گزینش پذیر تر عمل میکنند و حضور این عناصر شرایط انجام واکنشها را آسانتر میکند این عناصر به طور گسترده ای در صنایع شیمیایی/صنعت پتروشیمی و صنایع الکترونیکی و… استفاده میشود.
کاتالیست های حاوی فلزات PGMs برای سنتز های شیمیایی حیاتی هستند وحوزه اصلی مصرف کاتالیست ها صنعت پتروشیمی میباشد علاوه برآن مبدل های کاتالیستی خودرو هم میباشد.
کاتالیست خودرو میتواند تا ۹۰درصد گازهای سمی را بی اثر کند به گونه ای که هیدروکربن های نسوخته که از موتور خاریج میشود را به آب و دی اکسید کربن تبدیل میکند
فلزات PGMs در کاتالیست ها بر روی پایه های از جنس مواد سرامیکی معدنی قرار میگیرند
این مواد پایه شامل اکسید آلومینا-سیلیکون اکسید-منیزیم اکسید-کلسیم اکسید-زیرکونیم و… میباشد.
عمر مفید کاتالیست های خودرو بین ۱۰۰۰۰تا ۶۰۰۰۰ کیلومتر است و پس از آان به علت کک گرفتگی و یا مسمومیت های فلزی غیر فعال گشته و با کاتالیست تازه جایگزین میشود که خود باعث حجم بالای این پسماند ارزشمند را نشان میدهد که یکی از بهترین منابع جهت استخراج فلزات گروه پلاتین است.
پروسه استحصال این فلزات در حجم های صنعتی دارای محدودیت های میباشد و واحد های که قصد کار بر روی آن را دارند باید از ظرفیت تولید بالا برخودار باشند و سرمایه درگردش متناسب داشته باشند چرا که فروش برخی از فلزات مانند رودیوم در اعداد کم سخت خواهد بود.
عکس های رادیولوژی
پرتو شناسی یا رادیو لوژی نام یکی از رشته های تخصصی پزشکی است که از پرتو ایکس و دیگر اقسام امواج و پرتو ها برای تشخیص و درمان بیماری و حالات غیر طبیعی کمک میگیرد.
در عکس های رادیولوژی به دلیل حساسیت نقره به پرتو ها از میزان زیادی نقره استفاده میشود و تمامی عکس ها حاوی مقادیری نقره هستند.
