تولید پلاستیک

تولید پلاستیک

مصرف گسترده پلاستیک برای بسته بندی باعث رشد و افزایش ضایعات و زباله های پلاستیکی شده است. در حال حاضر حدود 30 درصد زباله های شهری را ضایعات پلاستیکی تشکیل می دهد که برای بسته بندی مواد خوراکی، بهداشتی، دارویی و غیرخوراکی به کار می رود. ماندگاری بسیار طولانی پلاستیک که عمری حدود 300 سال را بالغ می شود علاوه بر آلودگی های زیست محیطی، سبب از بین رفتن زیبایی شهرها و طبیعت می شود از سوی دیگر بازیافت آن هم دارای مشکلات و هزینه های اقتصادی فراوانی است. به همین دلیل در کشورهای صنعتی و پیشرفته تحقیقات گسترده ای روی ساخت پلاستیک های زیست تخریب پذیر آغاز شده است این پلاستیک ها پس از دور ریخته شدن ظرف یک الی دو هفته تبدیل به CO2 و H2O از بین می رود (دی اکسید کربن و آب) می شود و در نتیجه از بین می رود. ما هم در حال حاضر مشغول کار و تحقیق بر روی این نوع پلاستیک ها هستیم. به طور کلی دو نوع پلاستیک زیست تخریب پذیر داریم، یک نوع مخلوطی از پلاستیک های طبیعی و سنتزی (مصنوعی) است مانند تهیه فیلم از مخلوطی از نشاسته و پلی اتیلن که بعد از مدتی از دور انداخته شدن، تخریب و تجزیه می شود و از بین می رود. نوع دیگر پلاستیک های زیست تخریب پذیر خوراکی است که از نشاسته ذرت، آب پنیر و پوست میگو تهیه می شود. این پلاستیک ها پروتئینی هستند که هم به عنوان پوششی بر روی میوه جات، گوشت و مواد خوراکی یا دارویی استفاده می شوند و هم به عنوان مکمل غذایی قابل خوردن هستند. به عنوان مثال پوشش روی بعضی قرص ها و کپسول ها، خوراکی است و پس از مصرف در بدن تجزیه می شود و از بین می رود. تیم تحقیقاتی ما روی هر دو نوع پلاستیک های زیست تخریب پذیر کار می کند. ما با مخلوط نشاسته و پلی اتیلن (پلیمر طبیعی و سنتزی) فیلمی تخریب پذیر تهیه کرده ایم که پس از مدتی از بین می رود. از آنجایی که این نوع فیلم های بسته بندی صددرصد تخریب نمی شود ما تحقیقات را متوجه ساخت ورقه ها و فیلم های خوراکی بسته بندی کرده ایم که صددرصد هم تخریب می شوند. این نوع بسته بندی ها توسط میکروب، باکتری ها و آنزیم های موجود در خاک یا در مجاورت نور خورشید به آب و دی اکسید کربن تبدیل می شود و از بین می رود. در حال حاضر تحقیقات ما بر روی تولید پلاستیک از آب پنیر متمرکز شده است آب پنیر حاوی حدود 30 تا 60 درصد پروتئین است که دور ریخته می شود و یا در ساخت چیپس و پفک کاربرد دارد. ما از پروتئین آب پنیر و زئین موجود در گلوتین (ضایعات به جا مانده از ذرت پس از استخراج نشاسته) ورقه بسته بندی خوراکی و زیست تخریب پذیر ساخته ایم که هر چند به مرحله تولید انبوه و صنعتی نرسیده است ولی قابلیت تجاری شدن را دارد از این بسته بندی های خوراکی می توان به عنوان پوششی بر روی شکلات ها، کیک ها، میوه جات، ورقه زیر پیتزا و شیرینی ها استفاده کرد. پلاستیک های خوراکی از چه موادی تهیه می شود از تمام پروتئین های حیوانی و گیاهی می توان فیلم ها و ورقه های خوراکی تهیه کرد. تکنولوژی ساخت آنها مشابه ولی فرآیند تولید متفاوت است. به عنوان مثال فیلم تهیه شده از آب پنیر »آب دوست« است. یعنی در صورت جذب آب، در آن حل می شود و از بین می رود در صورتی که فیلم تهیه شده از زئین ذرت، آب گریز است. ما برای بهره وری از ویژگی های این دو نوع فیلم، آنها را پس از تهیه به هم پرس می کنیم و به این ترتیب به پوششی دست پیدا می کنیم که هم ویژگی های منحصر به فردی دارد و هم از نظر اقتصادی مقرون به صرفه است. به این ترتیب تحقیقات ما در این حوزه همگام با دنیا پیش می رود و محققان کشورمان توانسته اند موفقیت های چشمگیری در این زمینه کسب کنند که امیدواریم فرآورده حاصله هر چه زودتر به مرحله تولید صنعتی برسد. فرق فیلم و ورقه بسته بندی چیست فیلم ها ضخامتی کمتر از 500 میکرون دارند اما ضخامت ورقه ها و لایه ها بیشتر است. پوشش های سیلیفونی که حدود 150 تا 200 میکرون ضخامت دارند و بر روی میوه ها، غذا و یا گوشت کشیده می شوند از نوع فیلم بسته بندی است. پوشش های زیست تخریب پذیر چه امتیازاتی بر دیگر بسته بندی ها دارند مهم ترین امتیاز آنها تخریب پذیر بودن است به همین دلیل کشورهای صنعتی و پیشرفته در دنیا کارخانه های تولید پلاستیک بسته بندی را موظف به ساخت انواع پلاستیک های زیست تخریب پذیر کرده اند که هر چند قیمت آنها دو برابر قیمت پلاستیک های معمولی است ولی به دلایل بهداشتی و زیست محیطی، استفاده از آنها توصیه می شود. از طرف دیگر این نوع پلاستیک ها خواص تمام پلاستیک های معمولی را دارد و سبب افزایش ماندگاری ماده درون آن می شود. در حال حاضر بر روی بعضی از میوه ها پوششی استفاده می شود که دارای چربی خاص است و در هنگام شستشو به خوبی پاک نمی شود. این پوشش چیست و آیا برای انسان ضرر ندارد این پوشش ها از فیلم هایی به نام واکس تهیه می شود واکس ها پلیمرهایی با جرم ملکولی پایین است. این فیلم های سبک یا واکس ها بر روی میوه ها پاشیده می شود یا میوه ها را در آن غوطه ور می سازند. این پوشش به طور صددرصد تخریب نمی شود به همین خاطر در هنگام شستشو شما متوجه می شوید که نمی توانید کاملا آن را از سطح میوه پاک کنید. بنابراین توصیه می شود این چنین میوه هایی را حتما پوست بکنید زیرا این مواد قابل هضم نیست و در صورت استفاده مکرر احتمال دارد مشکلاتی را ایجاد کند. لازم به ذکر است که از این نوع پوشش برای ابزار پزشکی، بهداشتی و آرایشی هم استفاده می شود. همان طور که قبلا توضیح داده شد در صورت استفاده از پلاستیک های خوراکی زیست تخریب پذیر این نوع مشکلات کاملا رفع می شود و در ضمن نیازی نیست پوست بعضی میوه ها که سرشار از ویتامین ها و عناصر معدنی است گرفته شود چون در صورت بلع علاوه بر اصلاح ویتامین ها یک مکمل پروتئینی هم وارد بدن می شود. امروزه از چه موادی به طور معمول برای بسته بندی استفاده می شود موادی که برای بسته بندی به کار می رود عبارت از فلزات، شیشه، کاغذ و پلاستیک می باشد اما در حال حاضر هیچ ماده ای را نمی توان حیاتی تر از پلاستیک برای این صنعت معرفی کرد. یکی از کاربردهای وسیع پلاستیک ها، استفاده از آن به همراه سایر مواد بسته بندی برای ساخت پوشش های جدید است. یکی از نکات قابل توجه در بسته بندی مواد غذایی این است که در کشورهای صنعتی و پیشرفته کمتر از 2 درصد مواد غذایی در فاصله میان تولید تا مصرف فاسد می شود حال آن که در کشورهای رو به توسعه و در حال پیشرفت، به علت وجود نارسایی در بسته بندی مواد غذایی، میزان مواد فاسد شده به 30 تا 50 درصد می رسد. حفظ کیفیت و ارزش غذایی در دراز مدت، مستلزم بهره گیری از موادی با کیفیت برتر و تامین شرایط مناسب برای به حداقل رساندن میزان دگرگونی و فساد مواد غذایی است. پلاستیک هایی که برای بسته بندی مواد غذایی استفاده می شود باید دارای چه خصوصیاتی باشد.